Dış Kanama Nedir? Dış Kanama Çeşitleri Nelerdir?
- Dış Kanama Nedir? Dış Kanama Çeşitleri Nelerdir?
- Dış Kanama Nasıl Kontrol Altına Alınır?
- Turnike Uygulaması Nedir ve Nasıl Uygulanır?
- Turnike Uygulamasında Dikkat edilmesi Gereken Genel Prensipler Nelerdir?
- Dış Kanamalarda İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Damar bütünlüğünün bozulmasıyla meydana gelen, vücudumuzdan dışarı kan akışı olan kanamalardır. Bu kanamalar genellikle kesici delici bir alet ile yaralanma sonucunda meydana gelir. Üç farklı çeşidi vardır. Bunlar Arter Kanamaları (Atardamar Kanaması), Venöz Kanamalar (Toplardamar Kanaması) ve Kapiller Kanamalar (Kılcal Damar Kanaması) olarak adlandırılabilir. Her kanamanın kendine ait spesifik özellikleri vardır bu sayede dış kanamanın çeşidi belirlenir . Bir yaralıda üç kanama şeklide aynı anda birlikte meydana gelebilir. Hızlıca müdahale edilmeli, kanama kontrol altına alınmalıdır.
Arteriyel Kanama (Atardamar Kanaması); Kan rengi parlak kırmızı renktedir. Kanama, kalp ritmi ile uyumlu, ritmik şekilde ve bazen fışkırır tarzdadır. Kanayan bölgenin üst kısmındaki artere bası yapıldığında kanamada yavaşlama veya durma gözlemlenebilir.
Venöz Kanama (Toplardamar Kanaması); Toplardamarlar oksijen bakımından kirli kan taşıdığından bu çeşit kanamalarda kanın rengi daha koyudur. Fışkırır tarzda değil daha çok sürekli ve sızıntı şeklinde kanama olur.
Kapiller Kanama (Kılcal Damar Kanaması); Kılcal damarların zedelenmesiyle meydana gelir. Kanama sızıntı ya da kabarcık şeklinde olabilir. Genellikle birden fazla kanayan yer vardır, bası yapılarak kolayca durdurulabilir.
Dış Kanama Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Öncelikle kanamanın erken fark edilmesi çok önemlidir. Yaralanmaların şekli ve çeşidi farklılık gösterebilir ve bu yüzden kanama bazen gözden kaçabilir. Vücutta kılların yoğun olduğu bölgeler, saçlı deri, kıyafetler ile örtülü anatomik bölgeler kanamanın varlığı açısından dikkatlice kontrol edilmelidir.
Dış Kanamanın kontrol edilmesinde etkili olan birkaç etkili yöntem vardır. Sırasıyla ; Direkt Bası, Basınçlı Bandaj Uygulama, Elevasyon, Arteriyel Basıç Noktasına Bası ve Turnike Uygulaması şeklinde yöntemler uygulanır.
Direkt Bası; Dış Kanama kontrolünde ilk akla gelen ve en etkili yöntemdir. Kanama olan bölgede yabancı cisim (Cam parçası, çakıl taşı vb.) olup olmadığı değerlendirilmeli ancak değerlendirme yapılırken yara kurcalanmamalı ve kanama arttırılmamalıdır.
Kanama olan bölgeye steril tampon ya da temiz bir bez yardımıyla direkt olarak bası yapılır. Eğer etrafta steril tampon ya da temiz bez yok ise hastanın kıyafetleri kanamayı durdurmak için kullanılabilir. Kanamanın durup durmadığını kontrol etmek amacıyla kullanılan pansuman malzemesi kaldırılmamalı, ilk bastırdığımız malzemenin yetersiz gelmesi durumunda birinci tampon kaldırılmadan üzerine ikinci bir tampon yerleştirilmelidir.
Basınçlı Bandaj Uygulama; Direkt basıyı daha uzun süre yapabilmek için uygulanır. Yapılan tamponun üzerine, aşağıdan yukarı olacak şekilde elastik olmayan bir bandaj ile basınçlı sargı yapılır.
Elevasyon; Eğer kanama kollarda ya da bacaklarda ise direkt bası yapıldıktan sonra kalp seviyesinin üzerine kaldırılır.
Bu uygulama ile birlikte var olan dış kanamada yavaşlama ve durma gözlemlenebilir.
Arteriyel Basınç Noktasına Bası; Atardamar kanamalarında kan fışkırır tarzda akar. Fışkırma şeklinde olan kanamalarda kısa zaman içinde çok fazla kanama meydana gelebilir. Çok fazla kanamanın olması yaralıyı kolayca Hipovolemik Şok tablosuna götürür bu sebeple kanayan bölgelerin üst kısımlarındaki arterlere bası yapılır.
Turnike Uygulaması Nedir ve Nasıl Uygulanır?
Turnike; uzuvlarda olan hayati kanamalarda kanamayı durdurmak için kullanılan en etkili yöntemlerden biridir. Kanama durdurmaya yönelik tüm yöntemler uygulandıktan sonra akla gelmesi gereken son yöntemdir.
Yalnızca;
- Uzuvlarda şiddetli kanama, uzuv kopması ya da parçalanması,
- Olay yerinde yeterli ilk yardımcının bulunmaması,
- Yaralının uzun süreli nakil edilmesi,
gibi durumlarda uygulanmalıdır.
Sargı bezi ile yapılan turnike uygulaması;
Sargı bezi 10 cm genişliğinde katlanır.
Kanayan yerin üst bölgesine sarılarak bağlanır.
Bağlanan yerin üstüne sert bir cisim (dal parçası, kalem vb.) yerleştirilerek tekrar bağlanır.
Sert cisim kanama durana kadar döndürülür.
Kanamanın durunca vücuda sabitlenir.
Turnike Uygulamasında Dikkat edilmesi Gereken Genel Prensipler Nelerdir?
- Eklemler üzerine bağlanmamalıdır.
- Turnike bazen olayın durumuna göre şiddetli acıya sebep olabilir. Bu gibi durumlarda asla gevşetme yapılmamalıdır.
- Geniş enli esnemeyen malzeme ile yapılmalıdır. Deriye herhangi bir zararı olabilecek keskin malzemelerden kaçınılmalıdır.
- Vücut ısısını korumak amacıyla hastanın üzerine battaniye gibi örtüler ile örtülebilir. Eğer yaralıda Turnike varsa Turnike uygulanan bölgenin üzeri örtülmemelidir.
- Kanayan bölgedeki dokunun zarar görmemesi için 15-20 dakikada bir 3-5 dakika gevşetilmelidir. Gevşeme sırasında herhangi bir kanama yok ise Turnikeyi tekrar sıkmaya gerek yoktur.
- En fazla 2 saat süreyle uygulanabilir.
Dış Kanamalarda İlk Yardım Nasıl Yapılır?
- Kanamanın olduğu bölge yabancı cisim varlığı açısından değerlendirilir.
- Kanayan bölgeye tampon veya temiz bir bez yardımıyla direkt bası yapılır.
- Kanayan bölge basınçlı sargı bezi ile aşağıdan yukarıya sarılır.
- Kanama kollarda ya da bacaklarda ise elevasyon sağlanır.
- Kanama durmamış ise yukarısındaki artere basınç sağlanır.
- Uzuv kopması varsa turnike uygulaması yapılır.
- Yaralının vücut ısısını korumak için turnike yapılan bölge açıkta kalacak şekilde üzeri örtülür.
