İnsülin Direnci ve Beslenme
- İnsülin Direnci ve Beslenme
- İnsülin Nedir?
- İnsülin Direnci Nedir?
- İnsülin Direncinde Beslenme Tedavisi
- İnsülin Direncinin Tetikleyicileri
Gün içinde aldığınız şekeri yani glikozu enerjiye dönüştürebilmek için insülin hormonuna ihtiyaç vardır. Karaciğer, yağ ve kas dokusu gibi bölgelerinizde insüline karşı duyarsızlık gelişmesi sonucu insülin direnci oluşmaktadır. Bu durumda kandaki şeker enerjiye dönüşemez ve kanda yüksek seviyelerde seyreder. Yüksek şeker oranı, bir süre sonra metabolik sendrom ve tip 2 diyabete neden olmaktadır.
İnsülin Nedir?
İnsülin, pankreas adı verilen bir organ tarafından üretilen bir hormondur. İnsülin, vücuttaki kan şekerinin (glukoz) düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Temel olarak, insülinin ana görevi kan dolaşımındaki şekerin hücrelere girişini sağlamaktır.
Yemek yedikten sonra kandaki şeker seviyesi artar. Bu durum, pankreasın beta hücreleri tarafından insülin salgılanmasını tetikler. İnsülin, vücuttaki hücrelere glukozun girmesini sağlar. Hücreler, glikozu enerji üretimi için kullanır veya karaciğer ve kaslarda glikojen adı verilen bir depolama formuna çevirir.
İnsülin Direnci Nedir?
İnsülin direnci, vücudun hücrelerinin insüline normalden daha az duyarlı hale gelmesi durumunu ifade eder. Normalde, insülin, kandaki şekerin hücrelere girişini sağlar, böylece hücreler enerji üretebilir. Ancak insülin direnci durumunda, hücreler insüline daha az tepki verir ve bu da kandaki şekerin hücrelere girişinin kısıtlanmasına yol açar.
İnsülin direnci, genellikle tip 2 diyabetin temel bir özelliğidir, ancak her insülin direnci olan kişi tip 2 diyabetli olmayabilir. İnsülin direnci, genetik faktörler, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, yaşlanma ve bazı hormonal durumlar gibi çeşitli etkenlerden kaynaklanabilir.
İnsülin direncinin ana etkisi, pankreastan daha fazla insülin üretilmesine neden olmaya çalışılmasıdır. Bu durumda pankreas, hücrelere şekerin girişini artırmak için daha fazla insülin salgılar. Ancak zamanla, pankreas bu artan talebi karşılayamayabilir ve insülin üretimi azalabilir. Sonuç olarak, kandaki şeker seviyeleri yükselir ve tip 2 diyabet gelişebilir.
İnsülin direnci, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, kilo kaybı, düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları gibi önlemlerle yönetilebilir. Tedavi edilmezse, insülin direnci tip 2 diyabet, kalp hastalıkları ve diğer metabolik sorunlara yol açabilir.
İnsülin Direncinde Beslenme Tedavisi
- Basit şekerden ve basit şeker içeren besinlerden uzak durulmalıdır.
- Karbonhidrat içeren besinleri tek başına tüketmemeye özen gösterilmelidir. Tüketilmesi durumunda yanına süt/yoğurt/peynir veya badem/fındık/ceviz gibi protein kaynağı olan besinler eklemek kan şekerini kontrol altına almanıza yardımcı olacaktır.
- Çok uzun saatler aç kalınmamalı ve 3 ana öğün atlanmamalıdır.
- Meyvelerin suyu yerine kendisini tüketmeye özen gösterilmelidir. Meyveler aynı zamanda lif içerirler ve bu sayede kan şekerini daha yavaş yükseltirler.
- Meyve tüketirken porsiyon ölçülerine de dikkat edilmelidir. Meyve karbonhidrat içeren bir besin olduğu için fazla tüketmek kan şekerini kontrol altına almayı zorlaştıracaktır.
- Beyaz ekmek yerine tam buğday, tam çavdar ekmeği, pirinç yerine bulgur tüketmeye çalışılmalıdır. Tam tahılların tüketimine özen gösterilmelidir.
- Haftada en az 2-3 kez kuru baklagil tüketilmelidir.
- Yoğurt, kefir, pancar gibi probiyotik besinler beslenmeye eklenmelidir.
- Gün içinde en az 2 -2,5 litre su içmeye özen gösterilmelidir.
- Öğünlerde mutlaka protein kaynağı besinlere yer verilmelidir.
- Düzenli egzersiz hayatın bir parçası haline getirilmelidir.
İnsülin Direncinin Tetikleyicileri
En büyük tetikleyiciler basit karbonhidratlardır, çünkü vücut onları diğer yiyeceklerden daha hızlı bir şekilde glikoza veya kan şekerine dönüştürür. Bu nedenle, yaşanan insülin direnci belirtileri için genellikle düşük karbonhidratlı bir diyet önerilir. Tüm karbonhidratlar eşit yaratılmamıştır. Beyaz pirinç, ekmek ve makarna gibi rafine karbonhidratlar, kan şekerini ve insülini yulaf ezmesi, kinoa ve tam tahıllı ekmek gibi kompleks karbonhidratlardan daha hızlı yükseltir. Sadece karbonhidrat bakımından düşük değil, aynı zamanda lif ve protein bakımından da yüksek olduğu için akdeniz diyeti işe yarayabilir. Lif ve protein karbonhidratlarla birleştirildiğinde, vücut onları daha yavaş glikoza dönüştürür, bu da kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olur. İnsülin direnciniz varsa, aşağıdaki gıdalardan daha fazlasını yemelisiniz.
Uzm. Dyt. Elham Alavi
Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı
