Kolon Kanseri - 1: Görülme Sıklığı, Belirtileri, Risk Faktörleri
- Kolon Kanseri - 1: Görülme Sıklığı, Belirtileri, Risk Faktörleri
- Kolon Kanseri Nedir?
- Kolon Kanserinin Dünya'da ve Ülkemizde Görülme Sıklığı Nedir?
- Kolon Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
- Kolon Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?
Kolon kanseri, kalın bağırsak veya rektumda meydana gelen kanser türüdür. Genel cerrahi uzmanları, kolon kanseri teşhisi, tedavisi ve takibi konusunda kapsamlı bir uzmanlık sunarlar. Kolon kanseri hakkında geniş bir bakış sunacağımız üç bölümlük makalenin bu ilk bölümünde, hastalığın tanımını, görülme sıklığını, belirtilerini ve risk faktörlerini ele alacağım.
Kolon Kanseri Nedir?
Kolon kanseri, genellikle kalın bağırsak veya kolon adı verilen sindirim sisteminin bir bölgesinde ortaya çıkan bir kanser türüdür. Kalın bağırsak, ince bağırsak ile anüs arasında bulunan bir organdır ve sindirim sürecinde su ve tuzların emiliminde önemli bir rol oynar. Kolon kanseri genellikle polipler adı verilen küçük, iyi huylu tümörlerin zaman içinde kanserleşmesiyle başlar.
İlk aşamalarda genellikle belirti vermez ve bu nedenle erken teşhis zor olabilir. Ancak, hastalık ilerledikçe belirtiler ortaya çıkabilir.
Kolon kanserinin tanısı genellikle kolonoskopi gibi görüntüleme yöntemleri, biyopsi ve diğer tıbbi testlerle konulur. Erken evrede teşhis edilen kolon kanseri, daha etkili bir şekilde tedavi edilebilir.
Kolon Kanserinin Dünya'da ve Ülkemizde Görülme Sıklığı Nedir?
Kolon kanseri, dünya genelinde ve Türkiye'de önemli bir sağlık sorunudur. Kanser istatistikleri zaman içinde değişebilir ve çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir.
- Dünya Genelinde Kolon Kanseri: Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, kolon kanseri dünya genelinde en sık görülen kanser türlerinden biridir. Yılda milyonlarca kişiyi etkiler ve ölümlere neden olabilir. Özellikle gelişmiş ülkelerde, yaşam tarzı faktörlerindeki değişikliklerle birlikte kolon kanseri sıklığı artmıştır.
- Türkiye'de Kolon Kanseri: Türkiye'de de kolon kanseri, önemli bir sağlık sorunudur ve sıklığı artmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan çalışmalar, kolon kanserinin ülkemizdeki kanser vakaları arasında yüksek sıklığa sahip olduğunu göstermektedir. Özellikle büyük şehirlerde ve batı bölgelerinde bu kanser türünün sıklığı daha yüksek olabilir.
Kolon Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Kolon kanseri belirtileri genellikle erken evrelerde belirgin olmayabilir. Ancak hastalık ilerledikçe, belirtiler ortaya çıkabilir. Kolon kanserinin yaygın belirtileri şunlar olabilir:
- Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklik: Kabızlık veya ishal gibi bağırsak alışkanlıklarında belirgin değişiklikler
- Karın Ağrısı ve Kramplar: Karın bölgesinde sürekli veya aralıklı ağrı ve kramplar
- Kanlı Dışkılama: Dışkıda kan görülmesi veya dışkının siyah renkte olması
- İştah Kaybı ve Kilo Kaybı: Özellikle sindirim sorunları nedeniyle oluşan iştah kaybı ve kilo kaybı
- Yorgunluk ve Halsizlik: Anemi (kansızlık) nedeniyle oluşan yorgunluk ve halsizlik
- Gaz ve Şişkinlik: Sürekli gaz birikimi ve karında oluşan şişkinlik hissi
- Zayıflama ve Güçsüzlük: Genel güçsüzlük, enerji kaybı ve dayanıklılıkta azalma
- Tenesmus: İdrar veya dışkılama isteği hissi, ancak bu işlemlerin gerçekleşmemesi
- Bağırsak Tıkanıklığı Belirtileri: İleri evrelerde bağırsak tıkanıklığına bağlı bulantı, kusma, karın şişliği.
- Genel Sağlık Sorunları: İleri evrelerde karaciğer, akciğer veya diğer organlara metastaz durumunda, ilgili organlarda belirtiler görülebilir.
Kolon Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?
- Yaş: Yaş ilerledikçe kolon kanseri riski artar. Genellikle 50 yaşından sonra risk daha belirgin hale gelir.
- Aile Öyküsü ve Genetik Faktörler: Ailede kolon kanseri öyküsü, özellikle birinci derece akrabalarda (ebeveynler, kardeşler, çocuklar) bu kansere yakalanmış bireylerin bulunması, kişinin riskini artırabilir. Genetik sendromlar, özellikle Lynch sendromu veya familial adenomatous polyposis (FAP) gibi, kolon kanseri riskini artırabilir.
- Kişisel Öykü: Daha önce kolon, rektum veya bazı diğer kanser türleri geçirmiş olan bireylerin, tekrar kolon kanseri geliştirme riski daha yüksektir.
- İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları, özellikle ülseratif kolit ve Crohn hastalığı, kolon kanseri riskini artırabilir.
- Polipler: Bağırsak polipleri (adenomatöz polipler gibi) zamanla kansere dönüşebilir ve bu nedenle poliplere sahip olmak, kolon kanseri riskini artırabilir.
- Beslenme Alışkanlıkları: Yüksek yağlı, düşük lifli diyetlerin, özellikle kırmızı et ve işlenmiş et tüketiminin fazla olması, kolon kanseri riskini artırabilir. Düşük vitamin ve mineral alımı da riski etkileyebilir.
- Fiziksel Aktivite Düzeyi: Düşük fiziksel aktivite seviyeleri, obeziteye yol açabilir ve obezite de kolon kanseri riskini artırabilir.
- Sigara İçme: Sigara içmek, kolon kanseri riskini artırabilir.
- Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, kolon kanseri riskini artırabilir.
- Tip 2 Diyabet: Tip 2 diyabet geçmişi olan bireylerde, kolon kanseri riski artabilir.
- Radyasyon Maruziyeti: Özellikle pelvik bölgeye uzun süreli maruziyet, kolon kanseri riskini artırabilir.
Bu risk faktörleri bireysel olarak değerlendirilmelidir ve bir kişinin birden fazla risk faktörüne sahip olması, genel kolon kanseri riskini daha da artırabilir.
Kolon Kanseri yazı dizisinin ikinci bölümünde Kolon Kanseri'nin tanı ve tedavi yöntemleri üzerinde duracağım.
Op. Dr. Kadir Dicle
Genel Cerrahi Uzmanı
