Tiroid Nodülü Gerçekleri

Tiroid bezi nedir?  

Boyunda yer alır. Tiroid hormonları salgılayarak metabolizmayı düzenleyen endokrin bir organdır. Vücudumuzun enerji kullanmasını düzenler, sıcak kalmasını sağlar ve beyin, kalp, kas ve diğer organların normal olarak çalışmasına yardım eder.

Tiroid nodülü belirti ve bulguları nelerdir?

Tiroid nodülü, tiroid hücrelerinin büyüyerek tiroid bezi içinde kitle oluşturması anlamına gelir. Tiroid bezinin nodüllü (nodüler guatr) veya nodül olmadan büyümesine guatr adı verilir. Tek nodül varsa nodüler guatr, çok nodül varsa multinodüler guatr tanısı konulur. Erişkinlerin %60’ında tiroid nodülü vardır. Kadınlarda tiroid nodülü erkeklere göre 3 kat daha fazladır. Nodüllerin çoğu semptom vermez. Nadiren ağrıya neden olabilir, büyüyerek yemek borusuna bası yaptığında yutma güçlüğü, soluk borusuna bası yaptığında nefes darlığı, ses telleri sinirlerine bası yaptığında ses kısıklığı gibi bası belirtileri, boyunda ele gelen lenf düğümü veya hipertiroidi (zehirli guatr) varlığında çarpıntı, terleme gibi belirtiler gösterebilir. 

Bası belirtisi yapan multinodüler guatr 

Nodüler guatrlı hastalar

Sol lopta tiroid nodülü

Tiroid nodülünün nedeni nedir?

Tiroid nodüllerinin %90’ı iyi huyludur (Benign) (Kolloidal ve kistik nodüller, tiroidit ve foliküler adenomlar). (Tablo 1)

Tablo 1: Tiroid nodüllerinin en sık nedenleri

Otonomite (bağımsızlık) kazanmış nodüller kendi kendine faaliyet gösterirler, aşırı tiroid hormonu üretebilir ve bazen hipertiroidiye neden olabilirler. Kanser olmayan (iyi huylu) nodüllerin büyümesinin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Tiroid kanseri, tiroid nodülünün en önemli nedenidir. Tiroid nodüllerinin %5-15’de tiroid kanseri (malignite) vardır (Tablo 1).

Tiroid nodülü tanısı nasıl konulur?

Çoğu kez öykü, fizik muayene, tiroid veya boyun ultrasonu, ince iğne aspirasyon biyopsisi ve tanısal tiroidektomi ile tanıya gidilir. Olanak varsa ve gerekirse moleküler test, toksik nodüler guatr/hipertiroidi varsa tiroid sintigrafisi yapılır. Öyküde; ailede tiroid kanseri, radyoaktif iyot etkisi altında kalıp kalmadığı, daha önce tiroid ameliyatı geçirip geçirmediği ve yukarda bahsedilen belirtiler ve yakınmalar sorulur (Tablo 2).

Tablo 2: Tiroid nodülünde maligniteye eşlik eden klinik bulgular

Tiroid ultrasonu nedir?

Tiroid ultrasonu ses dalgalarının yansıması ile tiroid dokusu görüntülemesini sağlayarak tiroid nodüllerinin değerlendirilmesinde kullanılır.  Boyun lenf düğümlerinin değerlendirilmesi gerektiğinde boyun ultrasonu yapılır. Ultrason ile nodülün solid (katı) mi kistik mi (sıvı içeren) olduğu, tiroid kanserine eşlik eden özellikleri (mikrokalsifikasyon, hipoekojenite, düzensiz kenar, ön arka çapının artması) olup olmadığı değerlendirilir. Nodüllerin büyüyüp büyümediği de izlenebilir.  Ultrason aynı zamanda tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılırken de kullanılır (Tablo 3).

Tablo 3: Tiroid ultrasonunda malignite riskine eşlik eden bulgular

Hangi tiroid nodüllerinde iğne aspirasyon biyopsisi (İAB) yapılmalıdır?

Ultrason bulgularına ve boyutuna göre nodüller düşük, orta ve yüksek riskli nodüller olarak sınıflandırılır. Çoğu orta ve tüm yüksek riskli nodüllerde İAB yapılması altın standart olarak kabul edilir. Çok düşük riskli nodüllerde 2 cm ve daha büyük, düşük risklilerde 1.5 cm ve daha büyük, orta ve yüksek riskli nodüllerde ise 1 cm ve daha büyük nodüllerde İAB yapılması önerilmektedir. Genel olarak 1 cm ve daha büyük solid nodüllerde Tablo 3’teki faktörlerden en az 1 tanesinin daha bulunması (orta veya yüksek riskli nodül olması) durumunda İAB yapılması pratik bir yaklaşımdır. 0.5-1 cm arasındaki nodüllerde Tablo 3’deki faktörlerin bir tanesinin bulunması durumunda İAB yapılabilir.

İnce iğne aspirasyon biyopsisi nedir?

Ayaktan yapılan bir testtir. Yan etkisi yok denecek kadar azdır. İnce bir iğne ile tiroid nodülünden hücrelerin elde edilerek mikroskop altında patoloji uzmanı tarafından incelenmesi yapılır. İAB yapılanların %60’ında sonuç benigndir (Bethesda kategori II, iyi huylu hücreler). Kesin tiroid kanseri (Bethesda kategori VI) %5 hastada bulunurken %20-30’da malignite şüphelidir (Bethesda kategori III, IV, V). %5-10’da tanısal olmayan/yetersiz sonuç gelir (Bethesda kategori I). Bethesda kategorilerinde maligniteye rastlanma oranları ve önerilen tedavi yaklaşımı Tablo 4’te gösterilmiştir.

Tablo 4: İnce iğne aspirasyon biyopsisinin 2023 Bethesda sistemine göre sınıflandırılması.  Ali SZ, et al. Thyroid 2023.

Moleküler test nedir?

İAB’nin moleküler analizi ÖBA (Bethesda III), Foliküler neoplazi (Bethesda IV) veya malignite şüphesi (Bethesda V) olduğunda uygulanabilir. Moleküler test sonucuna göre Bethesda III, IV nodüllerde takip ya da cerrahi uygulanabilir.

Tiroid sintigrafisi ne zaman yapılır?

Hipertiroidi olan (tiroid fonksiyonlarının fazla olduğu, zehirli guatr) hastalarda nodül varsa, hipertiroidinin bu nodüle bağlı olup olmadığını anlamak için düşük doz radyoaktif iyot ile tiroid sintigrafisi yapılabilir.

Tedavi

Tiroid kanseri veya kanser şüphesi olan nodüllerde cerrahi uygulanır. Bazı küçük (1 cm’den küçük) tiroid kanserlerinde cerrahi olmaksızın takip de yapılabilir. İAB sonucu benign ise peryodik olarak yıllık muayene ve ultrason ile takip önerilir. Nodül büyümüyor ve ultrasonda olumsuz faktörler ortaya çıkmıyorsa takibe devam edilir. Aksi halde yeni bir İAB yapılarak hasta yeniden değerlendirilir. Malign, malignite şüphesi veya foliküler neoplazi varsa cerrahi önerilirken, tanısal olmayan veya önemi bilinmeyen atipi (ÖBA) ise İAB 3 ay sonra tekrarlanır. Sonuç değişmez ise nodülün özellikleri (öykü, fizik muayene, nodülün boyutu, nodülün tek veya çok olması, tek taraflı olup olmaması, ultrasondaki risk faktörleri) dikkate alınarak cerrahi ya da takip önerilir. Cerrahide, özellikle Bethesda III (ÖBA),      Bethesda IV (Foliküler neoplazi) ve Bethesda V (Malignite şüphesi) nodüllerde nodülün özellikleri dikkate alınarak lobektomi + istmektomi (tek taraflı tiroid lobunun istmus ile birlikte çıkarılması] veya total veya totale yakın tiroidektomi önerilir.  Nodüller iyi huylu da olsa bası belirtisi veya hipertiroidi bulgusu varsa yine cerrahi önerilir. 

 Prof. Dr. Bekir Kuru

Genel Cerrahi Uzmanı