Fitoterapi: Bitkilerle Gelen Sağlık

Yeni başlayan bir Fitoterapist olarak, birçok kişinin aklındaki sorulara cevap vermeyi hedefledim: Fitoterapi nedir? Nasıl uygulanır? Kimlere yöneliktir? Kimler bu yöntemi uygular? Modern tıp ve kimyasal ilaçlar mevcutken neden tercih edilmeli? Bu sorulara ışık tutmayı amaçladım…

Fitoterapi Nedir?

Bilimsel olarak tıbbi ve iyileştirici etkileri kanıtlanmış, kimyasal yapısı ve içeriği belirlenmiş, etkili olduğu belirlenmiş uygulama yöntemleri ile bitkilerin kullanıldığı bir tedavi yöntemi olan 'Fitoterapi', sağlanmaktadır.

Modern tıbbı yok saymayan Fitoterapi, modern tıbba alternatif olmayan bir yaklaşımdır. Modern tıbbı tamamlar veya desteklerken, bazen tek başına tedavi edici olarak da kullanılabilir …

Fitoterapinin modern tıp ile birlikte bütünleyici olarak kullanımı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından kabul edilmiştir. Son yıllarda özellikle Almanya, Fransa ve Hollanda gibi Batı ülkelerinde de giderek artan bir kullanım alanına sahiptir…

Geleneksel olarak hastalık ve semptomlar ortaya çıktığında tedavi uygulayan anlayıştan günümüzde gelinen son nokta, koruyucu hekimliktir. Koruyucu hekimlik yaklaşımında, hastalıklar henüz başlamadan önce önlenir ve yeni başlayan kronik hastalıkların ilerlemesi yavaşlatılır, ilerleyici hastalıklar erken aşamada kontrol altına alınmaya çalışılır. Fitoterapi, bu hedeflere ulaşmada son derece etkili bir rol oynar.

Fitoterapi Nasıl Uygulanır?

Fitoterapi, her bitkinin farklı amaçlar doğrultusunda kaynatılıp içilmesi veya farklı sayıdaki şifalı bitkilerin karıştırılarak macun gibi hazırlanıp içilmesi gibi basit uygulamaları içermez. Bu tür yaklaşımlar, gerçek fitoterapi prensiplerine uygun değildir!

Her nane, tıbbi özellik taşıyan bir nane değildir; aynı şekilde, her papatya da tıbbi amaçlarla kullanılan bir papatya değildir. Bitkilerin meyveleri, çiçekleri, yaprakları, dalları, gövdeleri ve kökleri farklı şekillerde ve amaçlarla kullanılabilir. Örneğin, Tribulus Terrestris bitkisinin (çoban çökerten otu) çiçeği, yaprağı ve gövdesinde tıbbi kullanıma uygun maddeler bulunurken (libido arttırıcı, cinsel performansı yükseltici ve kronik enerji düşüklüğünü giderici etkileri vardır), kökünde ise toksinler bulunabilir. Papatya türleri arasında onlarca çeşit bulunurken ve hepsi benzer görünse de, bazıları tıbbi özelliklere sahipken, bazıları ise toksik etkilere neden olabilir (örneğin böcek öldürücü etkileri vardır). Uzman olmayanlar tarafından hazırlanmadığı takdirde, görünüşte şifalı sayılabilecek bir bitki tamamen zehirli etkiler gösterebilir.

Bu nedenle, Fitofarmasötik ürünler geliştirilmiştir. Uzmanlar tarafından elde edilen ve istenen etken maddeler, tablet, şurup veya krem gibi formlarda üretilerek kullanılabilir hale getirilir.

Bazı tıbbi bitkiler demleme yöntemiyle kullanılabilirken, diğer bazı bitkilerin içerdikleri uçucu yağlar ise Aromaterapi alanında kullanılır.

Fitoterapi Güvenli Midir?

Bir bitkiden 'Bitkisel İlaç' elde etmek için sarf edilen çaba, genellikle saf kimyasal madde içeren ilaçların oluşturulmasından daha büyük olabilir. Bitkisel ilaç üretimi için bitkinin yetiştirildiği ortamın sürekli olarak optimal koşullar altında tutulması gerekmektedir. Toprağın mineral ve su içeriği, hava koşulları, sıcaklık, ultraviyole maruziyeti gibi tüm faktörler her hasatta sabitlenmelidir; bu da oldukça zor ve teknoloji gerektiren bir iştir. Ancak bu şekilde yetiştirilen bitkilerin içerdikleri droglar için doz ayarı yapılabilir. Fitofarmasötikler tablet veya kapsül formunda ve gerekli kalite standartlarına uygun olarak üretildiyse son derece güvenlidir. Bu sayede yan etkileri oldukça düşüktür ve istenilen sonuca kolayca ulaşılabilir.

Örneğin, prostat sağlığını korumak, kollajen yıkımını azaltmak, antikanserojen etkilerden yararlanmak veya pürüzsüz bir cilde sahip olmak amacıyla domatesin içerdiği 'likopen' maddesini tedavi dozunda almak için, doğal ve sağlıklı (zararsız tarım ilaçları ve optimal koşullarda üretilmiş) domatesleri günlük birkaç kilogram tüketmek gerekebilir. Ancak bu ihtiyaç, uluslararası standartlara uygun bir üretici tarafından üretilen tek bir kapsül ile karşılanabilir.

Bitkisel Tedaviye Nasıl Ulaşılır?

Bitkisel ilaçlar da diğer kullandığımız ilaçlar gibi, hastanın belirtileri, diğer sağlık durumu ve aldığı diğer tedaviler göz önünde bulundurularak uygun endikasyonlarla kullanılmalıdır. Tedaviye başlamadan önce detaylı bir değerlendirme yapılmalı ve işin uzmanı bir fitoterapist tarafından yönlendirilmelidir. Hastanın doktoru ile işbirliği ve bilgi paylaşımı önemlidir, ayrıca eczacı ve eczane desteği de tedavinin etkinliğini artırabilir.

Örnek olarak, zerdeçalın kanser önleyici özellikleri bilinmektedir, ancak kesinlikle kemoterapi veya radyoterapi gibi kanser tedavilerinin yerini alamaz ve onkolojik tedavi sürerken önerilmez. Bununla birlikte, onkolojik tedavi tamamlandıktan en az 2 ay sonra ve hastanın onkoloğuyla danışılarak kullanılması önerilmektedir.

Vücuda alınan her madde, iyi, kötü veya nötr olsa da, mutlaka bir kimyasal sürece tabi tutulur. Bu nedenle bazı bitkilerin etkilerini sadece bilmenin yeterli olmadığını anlamamız gerekiyor. Bir bitkiyi sadece yemek, kaynatıp içmek veya koklamak gibi öneriler, metabolizmayı bütünsel olarak değerlendirdiğimizde yeterli olmayabilir. Örneğin, Harpagozid (Şeytan Pençesi bitkisinden elde edilen bir madde) oldukça güçlü bir iltihap giderici özelliğe sahiptir, ancak bu madde mide asidine karşı korumalı bir tablet formunda sunulmadığı sürece sindirim sisteminin ilerleyen bölgelerine geçemez ve etkisini göstermez.

Sonuç olarak, bitkilerin içerdiği faydalardan modern tıp alanında destek almak akıllıca bir yaklaşımdır ve bitkilerin gücüyle daha olumlu sonuçlar elde edilebilir. Ancak burada vurgulanması gereken en önemli nokta, fitoterapinin kesinlikle bilimsel temellere dayalı olarak, uygun laboratuvar koşulları altında ve uzmanlar tarafından uygulanması gerektiğidir.