Kadın Kısırlığında Tedavi Yöntemleri

Kısırlık Nedir?

Kısırlık (infertilite), bir çiftin düzenli olarak korunmasız cinsel ilişki yoluyla bebek sahibi olmaya çalıştıktan bir yıl sonra çocuk sahibi olamamasıdır. Kısırlığa hormonal dengesizlikler, üreme sistemi bozuklukları, yaşam tarzı faktörleri ve genetik faktörler dahil olmak üzere çeşitli faktörler neden olabilir.

Kadınlarda kısırlığa yumurtlama bozuklukları, bloke fallop tüpleri, endometriozis, polikistik over sendromu (PKOS) veya yaşa bağlı doğurganlık düşüşü gibi sorunlar neden olabilir. Erkeklerde kısırlığa düşük sperm sayısı, zayıf sperm hareketliliği veya morfolojisi veya tıkalı sperm kanalları gibi sorunlar neden olabilir.

Kısırlık, hamile kalmaya çalışan çiftler için sinir bozucu ve duygusal olarak zorlayıcı bir deneyim olabilir. Bununla birlikte, doğurganlık ilaçları, tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknolojileri ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi tıbbi tedavilerin yardımıyla, birçok çift kısırlığın üstesinden gelebilir ve başarılı bir şekilde bir aile kurabilir.

Kısırlığın Belirtileri Nelerdir?

Kısırlık (infertilite),  bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamama olarak tanımlanır. Bazı çiftler bu dönemden sonra doğal yollarla hamile kalabilirken, bazılarının tıbbi yardım alması gerekebilir. İşte tıbbi müdahale ihtiyacını gösterebilecek bazı kısırlık belirtileri:

• - Düzensiz adet döngüleri: Düzensiz adet döngüleri olan veya ağır veya ağrılı dönemler yaşayan kadınlar hamile kalmakta zorlanabilirler.
• - Hormonal dengesizlikler: Hormonal dengesizlikler, düzensiz adet görme, akne, kilo alma veya verme ve olağandışı yerlerde kıllanma gibi bir dizi belirtiye neden olabilir. Bu dengesizlikler yumurtlamayı engelleyerek hamile kalmayı zorlaştırabilir.
• - Cinsel ilişki sırasında ağrı: Cinsel ilişki sırasında ağrı, doğurganlığı etkileyebilen endometriozis gibi altta yatan bir durumun işareti olabilir.
• - Anormal semen analizi: Düşük sperm sayısı veya zayıf hareketlilik gibi anormal semen analizi sonuçları olan erkeklerin, eşleri hamile kalmakta zorluk çekebilir.
• - Yaş: Kadınlar yaşlandıkça doğurganlıkları azalır ve kısırlık riski artar. 35 yaş üstü kadınlar doğal yollardan gebe kalmakta zorlanabilirler ve tıbbi yardıma ihtiyaç duyabilirler.
• - Önceki tıbbi durumlar veya tedaviler: Kanser, kemoterapi veya radyasyon tedavisi gibi bazı tıbbi durumlar veya tedaviler hem erkeklerde hem de kadınlarda doğurganlığı etkileyebilir.

Bazı çiftlerin herhangi bir kısırlık semptomu yaşamayabileceğini ve tek göstergenin bir yıllık denemeden sonra hamile kalamama olabileceğini not etmek önemlidir. Doğurganlığınızla ilgili endişeleriniz varsa, en iyisi sağlık uzmanınızla konuşmaktır.

Kadın Kısırlığında Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kadın kısırlığının altında yatan nedene bağlı olarak çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Yaygın tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• - Doğurganlık ilaçları: Doğurganlık ilaçları, hamile kalma şansını artıran yumurtlamayı uyaran ilaçlardır. Klomifen sitrat, ağızdan alınan yaygın olarak kullanılan bir doğurganlık ilacıdır. Yumurtlamayı tetikleyen hormonların salınımını uyararak çalışır. Diğer doğurganlık ilaçları arasında gonadotropinler ve letrozol bulunur.
• - Rahim içi tohumlama (IUI): IUI, ince, esnek bir kateter kullanarak spermin doğrudan rahim içine yerleştirilmesini içerir. Bu, spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyebilecek herhangi bir servikal mukusu veya diğer engelleri atlayarak döllenme şansını artırmaya yardımcı olabilir. IUI, gebelik şansını artırmak için doğurganlık ilaçları ile birlikte kullanılabilir.
• - Tüp Bebek Tedavisi (IVF): Tüp bebek yumurtaların yumurtalıklardan toplanarak vücut dışında laboratuvar ortamında döllenmesi işlemidir. Ortaya çıkan embriyolar daha sonra rahme transfer edilir. Tüp bebek genellikle diğer tedaviler başarısız olduğunda veya fallop tüplerinde tıkanıklık veya hasar gibi sorunlar olduğunda kullanılır.
• - İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI): ICSI, tek bir spermin doğrudan yumurtaya enjekte edildiği bir IVF türüdür. Bu teknik, sperm sayısı, hareketliliği veya morfolojisi ile ilgili sorunlar olduğunda kullanılabilir.
• - Ameliyat: Engellenen fallop tüpleri, rahim fibroidleri veya endometriyoz gibi kısırlığa neden olabilecek herhangi bir fiziksel anormalliği düzeltmek için ameliyat gerekebilir. Bazı durumlarda, doğurganlığı etkileyebilecek kistleri veya diğer büyümeleri çıkarmak için ameliyat kullanılabilir.
• - Yardımlı tarama: Yardımlı tarama, IVF sırasında embriyonun koruyucu dış tabakasından çıkmasına yardımcı olmak için kullanılan ve uterusa implante edilmesini kolaylaştıran bir tekniktir. Bu teknik, embriyonun yumurtadan çıkma yeteneği ile ilgili sorunlar olduğunda kullanılabilir.
• - Donör yumurtaları: Donör yumurtaları, kadının yumurtaları canlı olmadığında veya yumurta kalitesi veya miktarıyla ilgili sorunlar olduğunda kullanılabilir. Donör yumurtaları partnerin veya donörün spermi ile döllenir ve oluşan embriyolar kadının rahmine transfer edilir.
• - Taşıyıcı annelik: Kadının rahmi hamileliği destekleyemediğinde taşıyıcı annelik bir seçenek olabilir. Bu durumda, bir vekil, çiftin kendi embriyolarını veya donör yumurtaları ve sperm kullanılarak oluşturulan embriyoları kullanarak çift adına hamileliği taşır. Ayrıca taşıyıcı annelik birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yasak olduğunun bilinmesi gerekiyor.

Kadın kısırlığı için uygun tedavi yönteminin altta yatan nedene bağlı olacağını ve en iyi eylem yolunu belirlemek için bir doğurganlık uzmanına danışmanın önerildiğini unutmamak önemlidir.

Kısırlığın Nedenleri Nelerdir?

Kısırlığın bir veya daha fazla faktöre bağlı olabilecek çeşitli nedenleri olabilir. Kısırlığın en yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır: 

• - Yaş: Kadınlar yaşlandıkça yumurtalıklarındaki yumurta sayısı ve kalitesi azalarak gebe kalmayı zorlaştırır. 
• - Yumurtlama bozuklukları: Yumurtlama ile ilgili sorunlar, yumurtalıkların sağlıklı yumurtaları serbest bırakmasını zorlaştırabilir ve bu da kısırlığa neden olabilir. Buna hormonal dengesizlikler, polikistik over sendromu (PKOS) veya diğer tıbbi durumlar neden olabilir. 
• - Tubal tıkanıklık veya hasar: Fallop tüplerindeki tıkanıklıklar veya hasar, yumurtanın spermle buluşmasını ve onu döllemesini engelleyebilir. 
• - Endometriozis: Bu durum, rahmi çevreleyen doku rahmin dışında büyüyerek üreme organlarında yara izi ve hasara neden olduğunda ortaya çıkar. 
• - Erkek faktörleri: Erkeklerde kısırlığa düşük sperm sayısı, zayıf sperm hareketliliği veya anormal sperm şekli gibi sorunlar neden olabilir. 
• - Genetik faktörler: Bazı durumlarda, genetik faktörler kısırlığa katkıda bulunabilir. 
• - Yaşam tarzı faktörleri: Sigara içmek, aşırı alkol tüketimi, uyuşturucu kullanımı veya obezite gibi bazı yaşam tarzı faktörleri de doğurganlığı etkileyebilir. 
• - Tıbbi durumlar: Tiroid sorunları veya diyabet gibi bazı tıbbi durumlar hem erkeklerde hem de kadınlarda doğurganlığı etkileyebilir. 
• - Çevresel faktörler: Pestisitler veya kimyasallar gibi belirli çevresel toksinlere maruz kalmak da doğurganlığı etkileyebilir. 

Kısırlığın birden fazla nedeni olabileceğini ve kısırlığın temel nedenini belirlemek için teşhis testlerinden ve tıbbi değerlendirmelerden geçmek gerekebileceğini not etmek önemlidir.

Op. Dr. Şükran Esra KAYKI

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Tüp Bebek Tedavisi Uzmanı