Ani Kalp Durması Nedir?

Ani kalp durması nefes almanın, kalp fonksiyonunun birden durmasıdır ve bilinç kaybolur. Bu durum genelde kalbin elektrik sistemindeki bir problemden kaynaklanır ve bu, kalbin pompalama hareketinin bozulmasına sebep olup, vücuda kan akışını durdurur.
 

Ani kalp durması, kalbin sadece bir kısmında kan akışı durduğu için kalp krizi değildir. Ayrıca, kalp krizi bazı durumlarda ani kalp durmasına sebep olan bir elektriksel bozukluğu ortaya çıkarabilir.

Derhal tedavi edilmediğinde, ani kalp durması ölümlere neden olabilir. Hızlı ve uygun tedavi ile hayatta kalmak mümkündür. 

Ani kalp durmasının semptomları nelerdir?

Ani kalp durmasının semptomları şiddetlidir ve aşağıdaki belirtiler yaşanır:

• Nabız yoktur
• Nefes almak durur
• Bilinç kaybı yaşanır

Bazen ani kalp durmasından önce yaşanan belirtiler vardır ve aşağıdakiler gibi olabilir:

• Göğüs rahatsızlıkları
• Nefes darlığı
• Hızlı atan veya çarpan kalp

Çoğu zaman ani kalp durması herhangi bir uyarı olmadan gerçekleşir.

Ne zaman bir doktora gitmeliyim?

Aşağıdaki semptomlardan birini yaşarsanız acil tıbbi yardımı isteyin:

• Göğüs ağrısı ya da rahatsızlığı
• Kalp çarpıntısı
• Düzensiz kalp atışları
• Açıklanamayan sesler (hırıltı)
• Nefes darlığı yaşamak
• Bayılma ya da baş dönmesi

Kalp durduğu zaman, oksijen oranı düşük olan kan nedeniyle dakikalar içinde ölüm ya da kalıcı beyin hasarı yaşanabilir. Nefes almayan ve bilinçsiz bir kişiye yardım etmek çok önemlidir.

Bilinci kapalı ve normal nefes almayan biri için aşağıdakileri yapın:

• 112’yi arayın. Acil yardım alabilmek için hemen 112’yi arayıp yardım isteyin.
• Kalp masajı yapın. Hızlı bir şekilde kişi nefes alıyor mu kontrol edin. Kişinin normal nefes almadığını fark ederseniz, kalp masajına başlayın. Dakikada 100-120 kez kişinin göğsüne sert ve hızlı olarak masaj yapın. Kalp masajı konusunda eğitim aldıysanız, her 30 masajdan sonra kişinin ağzına nefes verin.

Eğitim almadıysanız, göğüs masajı yapmaya devam edin. Masajlar arasında kişinin göğsünün yükselmesine izin verin. Acil yardım çalışanları gelene kadar kalp masajı yapmaya devam edin.

Ani kalp durmasının nedenleri nelerdir?

Ani kalp durmasının nedeni, kalbin elektrik sisteminin düzgün çalışmaması yani anormal kalp ritmidir.

Kalbin elektrik sistemi, kalp atış hızını ve ritmini kontrol altında tutar. Bir şeyler ters gittiğinde, kalp çok hızlı, çok yavaş ya da düzensiz atabilir. Genelde düzensiz kalp atışı kısa ve zararsızdır, fakat bazı türleri kalbin ani durmasına sebep olabilir.

Ani kalp durmasına sebep olabilecek kalp rahatsızlıkları

Bilinen bir kalp hastalığı olmayan kişilerde de ani kalp durması görülebilir. Bununla birlikte, hayatı tehdit eden bir anormal kalp ritmi genelde önceden var olan ve teşhis edilmemiş bir kişide gelişir. 

• Koroner arter hastalığı. Kalbin aniden durması durumlarının çoğu, arterlerin kolesterol ya da diğer birikintilerle tıkanması sonucunda kalbe kan akışının azalması yani koroner arter hastalığı olan bireylerde ortaya çıkar.
• Kalp krizi. Genelde şiddetli koroner arter hastalığının sonucu olarak kalp krizi gelişirse ani kalp durmasını tetikleyebilir. Kalp krizi, kalpte yara dokusu oluşturabilir. Yara dokusu kalp ritminde anormalliklere sebep olabilir.
• Büyümüş kalp. Kardiyomiyopati, öncelikle kalbin kas duvarları gerildiğinde, genişlediğinde ya da kalınlaştığında gelişir. Kalp kası anormaldir, bu genelde ani kalp durmasına yol açar.
• Kalp kapak hastalıkları. Kalp kapakçıkları sızdırması ya da daralması, kalp kasının gerilmesine veya kalınlaşmasına sebep olabilir. Sıkı ya da sızdıran bir kapakçığın neden olduğu stres sebebiyle odalar genişler veya zayıflar bu da ani kalp durması riskini artırır.
• Doğuştan kalp hastalığı. Çocuklarda ya da ergenlerde ani kalp durması geliştiğinde, doğuştan kalp hastalığı buna sebep olabilir. Doğuştan bir kalp kusuru nedeniyle ameliyat geçiren yetişkinlerde, ani kalp durması riski yüksektir.
• Kalpteki elektriksel sorunlar. Bazı kişilerde sorun, kalp kası ya da kapakçıklarıyla ilgili bir sorun değilde kalbin elektrik sisteminden kaynaklanabilir. Bunlar birincil kalp ritmi anormallikleridir.

Risk faktörleri nelerdir?

Ani kalp durması genelde koroner arter hastalığı ile bağlantılıdır, ailede koroner arter hastalığı varsa sizde risk altındasınızdır. Ayrıca aşağıdaki faktörler de riski artırır:

• Sigara içmek
• Yüksek kan kolesterolü
• Obezite
• Yüksek tansiyon
• Şeker hastalığı
• Hareketsiz yaşamak

Ani kalp durması riskini artırabilecek bazı unsurlar şunlardır:

• Önceden de kalp durması yaşamak veya ailede birinde kalp durma öyküsü
• Kalp krizi öyküsü
• Kalp ritmi bozukluğu, doğuştan kalp kusuru, kalp yetmezliği ya da kardiyomiyopati gibi kalp hastalığı türlerini yaşamak veya ailevi geçmişte bulunması
• Yaşlanma - yaşla birlikte risk artar
• Erkek olmak
• Kokain ya da amfetamin gibi uyuşturucuların kullanılması
• Düşük potasyumla veya magnezyumla beslenme dengesizliği
• Kronik böbrek hastalığı
• Obstrüktif uyku apnesi

Komplikasyonlar nelerdir?

Ani kalp durması geliştiğinde, beyne giden kan akışı azalır ve bilinç kaybı yaşanır. Kalp ritmi hızla normale dönmez ise, beyin hasarı veya ölümle sonuçlanabilir. 

Ani kalp durması nasıl önlenebilir?

Düzenli muayenelerle, kalp hastalığı taramaları yaptırmak ve sağlıklı yaşam tarzını benimsemek ani kalp durması riskini azaltabilir.

Teşhis nasıl yapılır?

Ani kalp durmasından kurtulan kişiler için doktor gelecekteki nöbetleri önlemek adına buna neyin sebep olduğunu bulmaya çalışacaktır. Doktorun önerebileceği testler şunlar olabilir:

Elektrokardiyogram

Bir EKG çekilerek, kalbin elektriksel aktivitesi ölçülür. Bu, sensörler göğüse ve bazen de kol ya da bacaklara takılır. EKG kalp ritmi bozukluğunu ortaya çıkarır.

Kan testleri

Kalbin çalışma yeteneğini etkileyen potasyum, magnezyum, hormon ya da diğer kimyasalların vücutta ne düzeyde olduğu kontrol edilmelidir bunun için kan testi yapılır. Kan testleri ayrıca son zamanlarda gelişen kalp hasarı ve kalp krizini tespit edebilir.

Görüntüleme testleri

Bunlar şunları içerebilir:

• Göğüs röntgeni. Bu testle kalp ve kan damarlarının boyutu ve şekli kontrol edilir. Ayrıca kalp yetmezliği olup olmadığını kontrol etmeye de olanak sağlar.
• Ekokardiyogram. Ekokardiyogram, kalbin bir görüntüsünü oluşturur bunun için ses dalgalarını kullanır. Kalbin bir bölgesinin kalp krizi sebebiyle hasar görüp görmediğini ayrıca yeterince hızlı kan pompalayıp pompalamadığını ya da kalp kapakçıklarında sorun olup olmadığını belirlemeye ve kontrol etmeye yardımcı olur.
• Nükleer tarama. Talyum gibi az miktarda radyoaktif malzeme kan dolaşımına enjekte edilir. Özel kameralar ile radyoaktif materyal kalpte ve ciğerde akarken incelenir.

Tedavi

Ani kalp durması yaşanırken kişinin hayatta kalması için acil müdahale gerekir.

Kalp masajı

Ani kalp durması vakasında kalp masajı çok önemlidir. Kalp masajı, vücuttaki hayati organlara oksijen gitmesi için kan akışını sürdürmek amacıyla, acil yardım gelene kadar hastanın hayatta kalmasını sağlayabilir. 

Kalp masajı yapmayı bilmiyorsanız ve yanınızda birisi bilincini kaybederse, 112’yi arayın. Kişi normal nefes alamıyorsa, kişinin göğsüne, dakikada 100-120 kez göğüsün tekrar yükselmesine izin vererek sert ve hızlı bir şekilde bastırın. Acil yardım gelene kadar bunu tekrarlayın.

Acil serviste neler yapılır?

Acil servise gidildiğinde, sağlık personeli durumu dengelemek ve bir kalp krizi, kalp yetmezliği ya da elektrolit dengesizlikleri tedavi etmek için çalışır. Kalp ritmini dengelemek için hastaya ilaçlar verilebilir.

Uzun süreli tedavi

İyileştikten sonra, doktor tekrarlayacak kalp durması riskini azaltmak için koruyucu tedavi hakkında hastayla görüşecektir.

Tedavi seçenekleri şunlar olabilir:

• İlaçlar. Doktor, aritmileri veya olası aritmi komplikasyonlarını acil ya da uzun süreli tedavi etmek için çeşitli ilaçların kullanılmasını isteyebilir. Beta bloker ismindeki bir ilaç sınıfı, kalp durması riski taşıyan hastalara yaygın olarak kullanılır. Aritmiye neden olabilecek durumları tedavi etmek için kullanılan diğer olası ilaçlar anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri ya da kalsiyum kanal blokerleri olabilir.
• ICD. Durum stabil olduktan sonra, doktor vücuda sol köprücük kemiğin yanına yerleştirilen pille çalışan ICD'yi önerebilir. ICD kalp ritmini takip eder. Yavaş bir ritim algılarsa, kalbi hızlandırır. Tehlikeli olan bir kalp ritmini tespit ederse, kalbin normal ritmine dönmesi için düşük ya da yüksek enerjili şoklar iletir.
• Koroner anjiyoplasti. Bu işlem tıkalı koroner arterleri açmak ve kanın kalbe daha serbest akmasını sağlamak için kullanılır. Böylece ciddi aritmi riski azaltılabilir. Uzun ve ince bir tüple genelde bacaktaki bir arterden girilir ve kalpteki tıkalı olan artere geçilerek uygulanır. Bu tüp, tıkalı arteri açabilmesi için kısa süreliğine şişen balon ucuyla donatılmıştır.
• Koroner baypas ameliyatı. Baypas ameliyatı, tıkanmış ya da daralmış olan koroner arterleri açmayı ve kalbe kan akışını tekrar sağlamayı içerir. Böylece, kalbe giden kan akışı iyileştirilebilir.
• Radyofrekans kateter ablasyonu. Bu işlem, sadece bir anormal elektrik yolunu iptal etmek için kullanılabilir. Bir ya da daha fazla kateter, kan damarlarından kalbin içine geçirilir. Doktor tarafından aritmiye neden olduğu belirlenmiş elektrik yollarına konumlandırılırlar.
• Kateter uçlarında bulunan elektrotlar radyofrekans enerjisi yardımıyla ısıtılır. Bu, kalp dokusunda küçük bir noktayı yok eder.
• Düzeltici kalp ameliyatı. Doğuştan gelen kalp sorunlarında, hatalı olan kapakçık ya da kardiyomiyopatiye bağlı hastalıklı kalp kası dokusu varsa, anormalliği düzeltmek amacıyla yapılan ameliyat kalp atış hızını ve kan akışını artırarak ölümcül aritmi riskini azaltabilir.

Yaşam tarzı

Kalbi koruyan bir hayat tarzı yaşamak için:

• Sigara kullanmayın.
• İdeal kiloya ulaşın ve bunu koruyun.
• Alkol kullanıyorsanız, ölçülü kullanın. 65 yaş ve üzerindeki kadınlar ve erkekler günde bir, daha gençler günde iki kadehten fazla içki içmemeli.
• Kalp sağlığını koruyan bir diyet yapın.
• Bedensel olarak aktif olun.
• Stresten kaçının.

İlaç tedavisi

Kalp hastalığınız varsa veya kalp hastalığına karşı sizi daha savunmasız bırakan durumlarınız varsa, doktor yüksek kolesterol için ilaç almanızı veya diyabeti kontrol etmek için bazı adımlar atmanızı tavsiye edebilir.

Ani kalp durması riski taşımanıza sebep olan belirli kalp rahatsızlıklarınız varsa, hekiminiz anti-aritmik ilaçlar önerebilir.

Bilinen ani kalp durması riski taşıyorsanız, doktor kardiyoverter defibrilatör önerebilir. 

Ani kalp durması riski olan biriyle yaşıyorsanız, kalp masajı konusunda eğitim almanız önemlidir. Eğitim almak yalnızca sevdiklerinize değil, aynı zamanda başkalarına da yardımcı olmanızı sağlar.