Plika Sendromu

“Plika Sendromu" veya bilinen diğer adıyla "Patellofemoral Ağrı Sendromu", dizin ön yüzünde ve diz kapağının (patella) arka yüzünde yer alan yapıların ağrıya neden olduğu yaygın bir ortopedik rahatsızlıktır. Bu yazımda sizlere, Plika Sendromu'nun nedenleri, belirtileri, tanı yöntemleri ve tedavi seçenekleri hakkında bilgiler sunacağım.

Plika Sendromu Nedir?

Plika Sendromu, diz eklemindeki patella ve femur (uyluk kemiği) arasında bulunan plika adı verilen bir yapıda meydana gelen ağrı ve rahatsızlıktır. Plika, embriyonik dönemde ortaya çıkan, normalde atrofik hale gelen bir yapıdır ancak bazı kişilerde atrofik hale gelemeyip kalmaya devam edebilir. Bu durumda, dizin hareketi sırasında plika dokusuna sürtünme ve baskı oluşur, zamanla tahriş ve ağrı meydana gelir.

Plika Sendromu’nun Nedenleri Nedir?

Plika Sendromu'nun kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak aşağıdaki faktörlerin rahatsızlığın gelişiminde rol oynayabileceği düşünülmektedir:

• Anatomik Faktörler: Patella ve femur arasındaki uyumsuzluk veya plikanın normalden büyük veya sıkışık olması gibi anatomik sorunlar Plika Sendromu'na katkıda bulunabilir.
• Kas Dengesizliği: Diz çevresindeki kaslarda dengesizlik veya zayıflık, diz eklemindeki hareketleri etkileyerek Plika Sendromu'na neden olabilir.
• Aşırı Egzersiz: Diz eklemini aşırı yoran, tekrarlayan egzersizler veya spor aktiviteleri, plika dokusunda tahrişe yol açabilir.
• Diz Yaralanmaları: Dizdeki travmalar veya tekrarlayan mikrotravmalar, Plika Sendromu riskini artırabilir.
• Düztabanlık veya Ayak Biyomekaniği Sorunları: Ayak yapısında olan problemler, diz eklemindeki hareketleri etkileyerek plikada sürtünmeye yol açabilir.

Plika Sendromunun Belirtileri Nedir?

Plika Sendromu, çoğunlukla genç ve aktif bireylerde görülür. Belirtiler genellikle dizde ön yüzde lokalize olan ağrı ve rahatsızlık ile kendini gösterir. Bu belirtilere ek olarak şunlar da gözlenebilir:

• Dizde Düzleşme: Diz eğildiğinde veya bacak büküldüğünde, dizin ön yüzünde düzleşme hissi olabilir.
• Dizde Gıcırtı veya Tıklama: Diz hareketlerinde veya yüklenmede gıcırtı veya tıklama sesleri duyulabilir.
• Dizde Şişlik: Diz ekleminde şişlik veya hafif ödem görülebilir.
• Merdiven İniş ve Çıkışında Artan Ağrı: Merdiven inip çıkmak gibi aktiviteler sırasında ağrı artabilir.
• Dizde Stabilite Kaybı: Bazı durumlarda, dizde istikrar eksikliği hissedilebilir.

Plika Sendromunun Tanısı Konur?

Plika Sendromu'nun tanısı, genellikle fizik muayene ve hastanın şikâyetleri doğrultusunda konulur. Ayrıca aşağıdaki yöntemler de tanı sürecinde kullanılabilir:

• Görüntüleme Yöntemleri: Röntgen, MRI veya ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleri, diz ekleminde yapısal anormallikleri veya diğer olası nedenleri değerlendirmeye yardımcı olabilir.
• Artroskopi: Plika Sendromu'nun kesin tanısı için artroskopi adı verilen bir cerrahi yöntem kullanılabilir. Bu yöntemde, diz içerisine ince bir kamera yerleştirilerek dokuların doğrudan incelenmesi sağlanır.

Plika Sendromu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Plika Sendromu tedavisi, genellikle konservatif (cerrahi olmayan) yöntemlerle başlar. Ağrı ve rahatsızlığı hafifletmek için aşağıdaki tedavi seçenekleri kullanılabilir:

• İstirahat: Aktivitelerden kaçınarak dizin dinlenmesi sağlanır.
• Ağrı Kesiciler: Doktor tarafından reçete edilen ağrı kesiciler ve anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
• Fizik Tedavi: Kasları güçlendiren ve dengeli çalışmalarını sağlayan fizik tedavi programları uygulanabilir.
• Buz Uygulama: Dizdeki şişliği azaltmak için buz kompresi yapılabilir.
• Egzersiz ve Streching: Uygun egzersizler ve germe hareketleri, diz eklemindeki esnekliği artırarak rahatlama sağlayabilir.
• Destekleyici Ayakkabı ve Özel Tabanlık: Ayak biyomekaniğini düzelten özel tabanlık veya destekleyici ayakkabılar kullanılabilir.

Eğer konservatif tedavi yöntemleri yeterli sonuç vermezse veya plikada ciddi hasar varsa, cerrahi müdahale düşünülebilir. Cerrahi seçenekler arasında plika dokusunun kısmen veya tamamen çıkarılması bulunmaktadır.

Plika Sendromu ile Menisküs Yırtığı Arasındaki Farklar Nelerdir?

Plika Sendromu ile Menisküs Yırtığı arasındaki farklar şunlardır:

Tanım ve Köken:

• Plika Sendromu: Diz kapağının arkasında yer alan patellanın etrafında ağrıya neden olan bir durumdur. Patellanın hareketi sırasında kıkırdak veya yumuşak doku arasında oluşan sürtünme ve tahriş sonucu ortaya çıkar.
• Menisküs Yırtığı: Dizin içinde bulunan yarım ay şeklindeki kıkırdak disklerden birinin yırtıldığı bir durumdur. Genellikle dizin dönme hareketleri sırasında veya travma sonucu meydana gelir.

Belirtiler:

• Plika Sendromu: Aktivitelerden sonra dizin iç kısmında ağrı, şişlik ve bazen kilitlenme hissi şeklinde kendini gösterir.
• Menisküs Yırtığı: Dizde ağrı, şişme, kilitlenme, dizin hareketlerinde kısıtlılık ve his kaybı gibi belirtilere neden olur.

Nedenler:

• Plika Sendromu: Patellanın aşırı sürtünmesi veya tahriş olması sonucu gelişir.
• Menisküs Yırtığı: Dizin ani dönme hareketleri, aşırı yükleme, düşme veya travma sonucu meydana gelir.

Teşhis:

• Plika Sendromu: Fizik muayene, semptomlar ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile teşhis edilir.
• Menisküs Yırtığı: Fizik muayene, MRI gibi görüntüleme yöntemleri ile teşhis edilir.

Tedavi:

• Plika Sendromu: Tedavi genellikle istirahat, antiinflamatuar ilaçlar, fizik tedavi ve egzersizleri içerebilir. Nadiren cerrahi gerekebilir.
• Menisküs Yırtığı: Tedavi seçenekleri arasında istirahat, fizik tedavi, cerrahi onarım veya kısmi meniskektomi (kıkırdak parçasının çıkarılması) bulunur.

Sonuç olarak

Plika Sendromu, özellikle genç ve aktif bireylerde sık görülen bir diz rahatsızlığıdır. Doğru tanı ve tedavi ile çoğu hastada ağrı ve rahatsızlık önemli ölçüde azaltılabilir. Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleriyle hastalar, günlük aktivitelerine ve spor hayatlarına geri dönebilirler. Ancak, rahatsızlığın tedavi edilmesi uzman bir ortopedi hekimi tarafından yapılmalıdır. Eğer Plika Sendromu şüphesiyle karşılaşıyorsanız, bir uzman hekimden randevu alarak detaylı bir değerlendirme ve tedavi planlaması için yardım almanız önemlidir.

Op. Dr. Çağatay Han Malkoç

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı