Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
- Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
- Eş Tanılar
- Tedavi Yöntemleri
- Sonuç
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çocukluk çağında başlayan, erişkinlik döneminde de devam edebilen bir psikolojik bozukluktur.
Yaşın ilerlemesi ile görülme sıklığı azalsa da erişkinlerde %4 oranında görülebilmektedir. DEHB genellikle dikkat problemleri, hareketlilik ve dürtüsel davranışlar ilk olarak okula başlama çağlarında fark edilir.
Derslerde dalıp gitmeler, sınavlarda dikkat hataları gibi dikkat eksikliği nedeni ile ortaya çıkan belirtiler ve sınıfta oturamama, oyun arkadaşları ile uyum sorunları gibi hiperaktivite ve dürtüsellik nedeni ile ortaya çıkan belirtiler, çocuğun okula uyumunu zorlaştırır. Kendine duyulan güvenin de azalmaya neden olur. Tedavi edilmeden ergenlik sürecine gelindiğinde dönemin özelliklerinin de üstüne eklenmesi ile riskli davranışların artmasına ve ileriye doğru kalıcı zararlara yol açabilmektedir. Erişkinlik dönemine gelindiğinde ise bir işe başlayamama, erteleme, kötü zaman yönetimi, birçok işe aynı anda başlayıp hiçbirini bitirememe, öfke atakları, trafikte bekleme zorluğu nedeni ile sorunlar yaşama, stresle baş edememe, evlilik sorumluluklarının idaresinde zorlanma gibi yaşam kalitesini bozan durumlara yol açabilir.
Eş Tanılar
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olanlarda sıklıkla Anksiyete bozuklukları, duygudurum bozuklukları, alkol madde kullanım bozuklukları gibi bozukluklar sıklıkla eşlik etmektedir.
Tedavi Yöntemleri
Erişkin DEHB, erişkin yaşamın karmaşıklığı ve eş tanılarda göz önüne alınarak daha kapsamlı bir tedaviyi zorunlu kılar. Nörobiyolojik temeli olan DEHB için ilaç tedavileri bütüncül tedavi içinde yer alır. Bunun yanı sıra yapılandırılmış bilişsel davranışçı psikoterapiler tedaviye eklenebilir.
Sonuç
İlk olarak yaşam boyu güçlüklere yol açan bu hastalığın erişkinlik döneminde tanısını koyabilmek için çocukluktaki belirtilerin erişkin dönemdeki görünümlerinin eşdeğerleri tanımlanmalıdır. DEHB belirtilerinin sıklığı yaşla azalır ve gelişimle birlikte değişime uğrar.
Erişkinler geçerli bir tanı almaları için gereken sayıda tanı ölçütünü karşılamasalar bile aynı yaştaki arkadaşlarına göre belirgin işlev sorunları yaşarlar. Temel belirtiler olan dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik yaşla değişime uğrayarak erişkinlerde yönetsel işlevlerde ve duygudurum düzenlenmesinde belirgin güçlüklere yol açar. Bu durum bu hastalığa sahip kişilerin uygun tedavilere ulaşamadıklarında iş hayatında güçlükler yaşaması, sağlık sorunları ile ilgili konularda kötü kararlar vermek, yüksek riskli etkinliklere girişmek, tehlikeli bir şekilde araç kullanma ve yaşam boyu başka önemli alanlarda yasal sorunlarla daha sık karşılaşmalarına neden olabilmektedir. DEHB hayata, kişiler arası ilişkilere, okul ve iş yaşamına çeşitli olumsuz etkiler yapması bakımından toplumun önemli sorunlarından birisidir.
DEHB, sadece hastaları değil geniş bir kitleyi etkiler. Bu nedenle DEHB’nin çocuklukta olduğu gibi erişkin yaşamda da uygun bütüncül tedavi yaklaşımları ile tedavisinin yapılması hem kişisel sağlık hem de toplum sağlığı bakımından önemlidir.
Uzm. Dr. Tuba Öğer
Psikiyatri Uzmanı
