Emdr: Göz Hareketleri ile Duyarsal Yeniden İşleme Terapisi

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), yani Göz Hareketleri ile Duyarsal Yeniden İşleme Terapisi, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve diğer travmatik yaşantılara bağlı psikolojik sorunların tedavisinde kullanılan etkili bir psikoterapi yöntemidir. Bu yöntem, Francine Shapiro tarafından 1980'lerin ortalarında geliştirilmiştir ve zamanla dünya genelinde birçok psikoterapist tarafından benimsenmiştir. EMDR, bireylerin travmatik anılarını yeniden işleme sürecinde göz hareketlerini veya alternatif uyarım tekniklerini kullanarak duygusal rahatlama ve iyileşme sağlamayı hedefler.

EMDR'nin Tarihçesi

EMDR, 1987 yılında Francine Shapiro'nun yürüttüğü bir araştırma ile ortaya çıkmıştır. Shapiro, göz hareketlerinin duygusal deneyimler üzerindeki etkisini keşfettikten sonra, bu yöntemi terapötik bir teknik haline getirmiştir. İlk başta yalnızca travma ile ilgili sorunlar için uygulanmış, zamanla depresyon, anksiyete, fobi ve diğer psikolojik bozuklukların tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır. EMDR, şu an birçok ülkede psikoterapi alanında yaygın olarak kabul edilmekte ve uygulanmaktadır.

EMDR'nin Temel İlkeleri

EMDR, aşağıdaki temel ilkelere dayanır:

1. Bilinçdışı İşlem: EMDR, bireylerin travmatik anılarını bilinçli olarak yeniden yaşamadan işlemelerine olanak tanır. Bu sayede, anıların üzerinde çalışılırken duygusal yük azalır.
2. Duygu ve Bilişsel Yeniden Yapılandırma: EMDR, sadece duygusal yükleri azaltmakla kalmaz, aynı zamanda bireylerin travmatik anılara ilişkin olumsuz inançlarını da değiştirmeyi hedefler. Bu süreç, bireylerin kendilerine dair daha sağlıklı bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olur.
3. Göz Hareketleri: EMDR terapisinin en belirgin özelliği, göz hareketlerinin kullanılmasıdır. Terapi sürecinde, bireyler belirli anıları düşünürken terapistin el hareketlerine veya sesli uyarımlara odaklanırlar. Bu süreç, bilgilerin işlenmesini ve yeniden düzenlenmesini sağlar.
4. Sürekli Gelişim: EMDR, bireylerin anılarını yeniden işleme sürecinde sürekli olarak destek ve rehberlik sunarak, bireyin duygusal iyileşmesini teşvik eder.

EMDR Terapisinin Aşamaları

EMDR terapisi, sekiz temel aşamadan oluşur:

1. Hikaye Alma ve Değerlendirme: İlk aşamada, terapist bireyin geçmiş deneyimlerini ve travmalarını anlamak için bir değerlendirme yapar. Bu aşama, bireyin tedavi sürecinde hangi anıların hedef alınacağını belirlemeye yardımcı olur.
2. Hazırlık: Terapist, bireye EMDR sürecini açıklar ve terapinin nasıl işleyeceği hakkında bilgi verir. Bu aşamada, bireyin güvenliği ve konforu sağlanır. Gerekirse, bireye rahatlama teknikleri öğretilir.
3. Değerlendirme: Birey, üzerinde çalışmak istediği spesifik bir travmatik anıyı veya durumu seçer. Bu aşamada, bireyin anıya ilişkin duygusal tepkileri, olumsuz inançları ve buna karşılık gelen olumlu inançlar belirlenir.
4. Duyarsal Yeniden İşleme: Bu aşama, EMDR terapisinin merkezini oluşturur. Birey, belirlenen travmatik anıyı düşünürken, terapistin göz hareketlerini takip eder veya alternatif uyarım yöntemlerine maruz kalır. Bu süreçte, bireyin duygusal tepkileri izlenir ve gerektiğinde yönlendirmeler yapılır.
5. Gözlem ve Yeniden Değerlendirme: Bu aşamada, birey anı üzerinde çalışmaya devam ederken, terapist bireyin deneyimlerini gözlemler ve değerlendirmelerini yapar. Bireyin anıya ilişkin duygusal yükünün azalıp azalmadığı kontrol edilir.
6. Kapatma: Seansın sonunda, terapist bireyi rahatlatır ve duygusal olarak dengede kalmasına yardımcı olur. Bu aşamada, bireye rahatlama teknikleri veya düşünme yöntemleri sunulabilir.
7. Değerlendirme ve Gelişim: Bir sonraki seansta, bireyin süreçteki ilerlemesi gözden geçirilir. Bireyin hangi değişiklikleri hissettiği ve hangi yeni inançların oluştuğu değerlendirilir.
8. Takip ve İlerleme: EMDR terapisi tamamlandıktan sonra, bireyin sürekçi destek alması önerilir. Bu aşamada, birey ilerlemelerini gözden geçirebilir ve gerektiğinde ek seanslar planlanabilir.

EMDR'nin Faydaları

EMDR terapisi, birçok fayda sunar:

• Travmanın Yeniden İşlenmesi: EMDR, travmatik anıların tekrar yaşanması gerekmeksizin işlemeye olanak tanır, bu da duygusal yüklerin azalmasına yardımcı olur.
• Hızlı İyileşme: EMDR, diğer psikoterapi yöntemlerine göre daha hızlı sonuçlar elde edebilir. Bazı bireyler, yalnızca birkaç seansla önemli gelişmeler kaydedebilir.
• Duygusal Rahatlama: EMDR, bireylerin kaygı ve stres seviyelerini azaltır, duygusal rahatlama sağlar.
• Olumsuz İnançların Değişimi: EMDR, bireylerin olumsuz inançlarını yeniden yapılandırmalarına ve daha sağlıklı bir benlik algısı geliştirmelerine yardımcı olur.
• Gelişmiş Sosyal İlişkiler: EMDR terapisi, bireylerin duygusal yüklerini hafifleterek sosyal ilişkilerinin güçlenmesine katkıda bulunur.

EMDR'nin Kullanım Alanları

EMDR terapisi, geniş bir yelpazede psikolojik sorunların tedavisinde kullanılmaktadır. Bu alanlar arasında şunlar yer alır:

• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): EMDR, TSSB tedavisinde en etkili yöntemlerden biri olarak kabul edilir.
• Anksiyete Bozuklukları: Anksiyete ve panik bozukluğu gibi durumlarda, EMDR terapisi bireylerin kaygılarını yönetmelerine yardımcı olabilir.
• Depresyon: EMDR, depresyonun tedavisinde de etkili olabilir, özellikle geçmiş travmaların etkilerini azaltmada.
• Fobiler: Belirli fobilerin üstesinden gelmek için EMDR kullanılabilir. Örneğin, uçak korkusu veya sosyal fobi gibi durumlar.
• Duygusal Travmalar: Boşanma, kayıp veya diğer yaşam olaylarına bağlı duygusal travmaların işlenmesinde EMDR etkili bir yöntemdir.

EMDR'nin Sınırlamaları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Her ne kadar EMDR terapisi birçok birey için etkili olsa da, bazı sınırlamaları ve dikkate alınması gereken noktaları vardır:

• Uygun Terapist Seçimi: EMDR, deneyimli ve uygun eğitim almış terapistler tarafından uygulanmalıdır. Eğitimsiz kişilerle yapılan EMDR seansları, beklenen sonuçları vermeyebilir.
• Kişisel Hazır Olma Durumu: Bireyin, EMDR terapisine başlamadan önce belirli bir duygusal hazır olma durumuna sahip olması önemlidir. Birey, travmatik anılar üzerinde çalışmaya hazır olmalıdır.
• Yan Etkiler: Bazı bireyler EMDR sırasında yoğun duygusal tepkiler yaşayabilir. Bu nedenle, terapistlerin süreç boyunca dikkatli ve destekleyici olmaları gerekmektedir.
• Tekniklerin Uygunluğu: EMDR her birey için uygun olmayabilir. Bazı durumlarda, farklı terapötik yaklaşımlar daha etkili olabilir.

Sonuç

EMDR, travma ve duygusal sorunların tedavisinde etkili ve güçlü bir psikoterapi yöntemidir. Bireylerin travmatik anılarını yeniden işlemelerine olanak tanıyarak, duygusal iyileşmeyi destekler. Bu süreçte, deneyimli bir terapist rehberliğinde yapılan EMDR terapisi, bireylerin daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olur. Her bireyin kendine özgü olduğu unutulmamalı ve tedavi sürecinde bireysel ihtiyaçlar dikkate alınmalıdır. EMDR, doğru bir yaklaşım ve uygulama ile bireylerin yaşam kalitelerini artırmada önemli bir rol oynayabilir.

Prof. Dr. Müge Yılmaz

Psikolojik Danıima ve Psikoterapi